En toen was er de BeweegKuur

In 2006 pleitte het ministerie van VWS voor effectief gezondheidsbeleid door middel van een ketenaanpak op lokaal niveau. Door een van de zogenaamde Gecombineerde Leefstijl Interventies (GLI) zouden mensen met diabetes en overgewicht door middel van individuele leefstijladvisering een aanzienlijke gezondheidsverbetering bereiken.

Het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen (NISB) pakte een jaar later de handschoen op en ontwikkelde met subsidie van het ministerie van VWS de BeweegKuur. Op beweegkuur.nl lees je dat dit programma “speciaal ontwikkeld is voor mensen met overgewicht of obesitas in combinatie met een (andere) risicofactor, bijvoorbeeld diabetes type 2. Tijdens dit programma werken de mensen aan een gezond eet- en beweegpatroon, en dus aan een gezondere leefstijl. Zo kan het risico op het krijgen van bijvoorbeeld zwaar overgewicht, of van diabetes en hart en vaatziekten verminderd worden.” Naast de onderwerpen voeding en bewegen wordt in het één jaar durende programma aandacht besteed aan gedragstherapie.

Via de huisarts krijg je toegang tot de BeweegKuur. Je krijgt het-beste-recept-voor-uw-gezondheid niet zo maar, je moet binnen de doelgroep vallen en voldoen aan een aantal inclusie criteria. In de praktijk blijkt dat veel mensen buiten de boot vallen. Als je wel mag deelnemen zul je naast de huisarts met verschillende professionals te maken krijgen. Je zult hoe dan ook in dat jaar dat je wordt begeleid, moeten afvallen. En wel meer dan 5 procent.

Leidt de gewichtsvermindering tot de beoogde gezondheidsverbetering? Nee! Onderzoek wijst uit dat obese mensen niet gezonder worden als ze afslanken. Het gewichtsverlies wordt zelfs geassocieerd met een hoger sterftecijfer. Dat heeft te maken met het jo-jo effect. Het effect waaraan de media de laatste tijd nogal wat aandacht heeft besteed. Het jo-jo’en levert enorme gezondheidsschade op. Het gevolg is dat ontstekingen en een verstorend metabolisme het risico op onder andere hart en vaat ziektes en diabetes vergroten.

Waar zouden mensen met overgewicht en obesitas zich dan wel op kunnen richten? In ieder geval niet op gewichtsverlies. Er is vastgesteld dat zij vanwege hun gewicht niet eerder dood gaan. Sterker nog, 55 plussers met overgewicht en obesitas leven zelfs langer. Alleen de mensen met een extreem hoge (én lage!) BMI worden geassocieerd met een vervroegde sterfte. Hoog betekent een BMI meer dan 40 en laag minder dan 18. Een BMI waarde tussen de 20 en 25 wordt als gezond gezien.

Om antwoord te krijgen op de eerdere vraag zullen mensen met overgewicht en obesitas zichzelf de volgende vragen kunnen stellen:

1. Accepteer ik mezelf? Acceptatie van jezelf is cruciaal. Een negatief lichaamsbeeld is gelinkt met ziekte waarbij stress een hele belangrijke rol speelt. Accepteer jezelf voor wie je bent. Je hebt kwaliteiten en als je die aandacht geeft, zul je je beter en vitaler gaan voelen. Goed worden in positief voelen is een kwestie van oefenen. Dankbaarheid speelt een belangrijke rol. Dankzij je lichaam kun je allerlei leuke dingen doen. En daar mag je heel dankbaar voor zijn. Voorkom dus dat je je lichaam vol gooit met troep. Lees ook over dankbaarheid als een van de geluksinterventies. Jezelf accepteren leidt tot een gezondere leefstijl.
2. Word ik gediscrimineerd? Discriminatie wordt net als een negatief lichaamsbeeld geassocieerd met ziekte. Minder aandacht krijgen is een vorm van discriminatie. Krijg je de aandacht die je nodig hebt? Belangrijk in deze is om vast te stellen hoeveel aandacht jij aan anderen geeft. “Wat jij geeft, ontvang je ook” vind ik een mooie uitspraak. Geef je aandacht dan krijg je aandacht. Geef je liefde dan krijg je liefde. Volgens mij is zelfacceptatie een hele belangrijke basisvoorwaarde.
3. Eet ik gezond? Ongezond voedsel is over het algemeen heel calorierijk. Een zak chips staat gelijk aan een normale hoofdmaaltijd maar bevat weinig voedingsstoffen. En wat dacht je van patat? Je lichaam heeft dagelijks een hoeveelheid calorieën nodig om te functioneren. Stop je er meer in dan het lichaam nodig heeft dan worden de overtollige calorieën opgeslagen als vet. Ook in organen, zoals lever en hart, die de processen in je lichaam ernstig verstoren. Gezonde voeding zoals verse groente en fruit bevat weinig calorieën én is leverancier van de benodigde voedingsstoffen. Focus je op het ontwikkelen van een relatie met gezonde voeding.
4. Beweeg ik goed? Overgewicht zorgt voor extra belasting van je beweegapparaat. Spieren zorgen ervoor dat je gewrichten goed werken. Het niet goed werken van je gewrichten leidt tot slijtage (artrose) met beweeg beperkingen tot gevolg. De kwaliteit van bewegen is dus van groot belang. Ontsporingen in je bewegingen zullen gecorrigeerd moeten worden om klachten te voorkomen. Een test detecteert ontsporingen die met gerichte oefeningen verholpen kunnen worden. Je gaat (een deel van) je lichaam als het ware opnieuw trainen om kwalitatief goede bewegingen te maken. Daarna ga je je lichaam pas belasten door cardio en krachttraining. Beiden zijn noodzakelijk voor een gezond lijf. Maak bewegen leuk, want bewegen betekent vrijheid!

Houdt de BeweegKuur voldoende rekening met genoemde aspecten? Die vraag kan ik niet beantwoorden. In dit artikel heb ik nadruk gelegd op gezondheid in de breedste zin van het woord. Hierbij gaat het om emotionele, mentale en fysieke gezondheid. Voorkomen is beter dan genezen. Wat kun je voorkomen? Aankomen van gewicht, het jo-jo effect, lichaam of dieetobsessie, verkeerde belasting van je beweegapparaat. Focus op een gezond lichaam leidt uiteindelijk vanzelf tot gewichtsvermindering. Afslanken is geen doel op zich meer. "Zonder stress een goede gezondheid" zou je doelstelling kunnen zijn.

Zoek iemand die je hierin kan ondersteunen. Raadpleeg je huisarts of maak een afspraak met een vitaliteit- of leefstijlcoach. Ik heb begrepen dat nieuwe BeweegKuur recepten niet meer worden verstrekt en dat het NISB in 2012 stopt met de BeweegKuur omdat het Kabinet daarvoor geen geld beschikbaar heeft gesteld. Zuur voor de mensen die baat zouden hebben gehad bij het programma. De belofte van onze vorige Minister Klink van VWS om de BeweegKuur met ingang van 1-1-2012 onderdeel uit te laten maken van het basispakket van de Zorgverzekeringswet wordt helaas niet nagekomen.